Rock and Roll

O Σερ [πλέον] Τομ Στόπαρντ, γεννημένος το 1937 στην Τσεχοσλοβακία είναι ίσως ο πιο διάσημος βρετανός θεατρικός συγγραφέας. Εδώ και τριάντα χρόνια έχει γράψει αμέτρητα θεατρικά έργα και σενάρια, ανάμεσα στα οποία βρίσκονται τα "Ο Ρόζενκρτατς και ο Γκύλντερστεν είναι νεκροί", "Jumpers", "Travesties", "Ερωτευμένος Σέξπηρ". Το λεπτό πνευματώδες χιούμορ του σε συνδιασμό με την "φιλοσοφική" περίπλοκη θεματολογία του τον έχουν καθιερώσει στους κόλπους των θεατρικών κριτικών ως "κωμικό των ιδεών".


Πριν απο λίγο καιρό η τριλογια του ''Το λιμάνι της ουτοπίας" [2002] γνώρισε μεγάλη επιτυχία στις ΗΠΑ και κέρδισε κάμποσα βραβεία Τόνυ. Το κείμενο εστιάζει στην πολιτική ζωή της Ρωσίας του 19ου αιώνα με έναν εκ των κεντρικών χαρακτήρων να είναι ο Μιχαήλ Μπακούνιν(!). Καθολου τυχαία τα έργα τιτλοφορούνται "Ταξίδι", "Ναυάγιο" και "Σωτηρία"...

Το σημείο στο οποίο θέλω να εστιάσω είναι το τελευταίο του έργο με τίτλο "Rock and Roll". Αφιερωμένο στον Vaclav Havel, το κείμενο δομείται γύρω απο τον νεαρό τσέχο φοιτητή Γιαν και τον μαρξιστή καθηγητή του Μαξ. Τόποι της πλοκής είναι η Πράγα και το Κέιμπριντζ.

Το έργο αρχίζει με την συνάντηση δάσκαλου και μαθητή: ο Γιαν ανναγγέλει στον Μαξ την επιστροφή του στην Πράγα την επομένη των γεγονότων της Άνοιξης. Ο κομμουνιστής φιλόσοφος δεν μπορεί να καταλάβει, αλλά δίδει τις ευλογίες του στον νεαρό Γιαν. Απο το σημείο αυτό και έπειτα η πλοκή μοιράζεται μεταξύ Κέιμπριντζ και Πράγας: Σημαντικές μέρες για την πολιτική ιστορία της Τσεχίας, την οικογενειακή ζωή του Μαξ και του Γιαν αναγγέλονται μέσω μιας πλειάδας σημαντικών ροκ τραγουδιών: Pink Floyd, Syd Barrett, Rolling Stones, U2, Velvet Underground πλαισιώνουν τα λόγια των χαρακτήρων και την σκηνογραφία των τόπων.

Για τον νεαρό τσέχο λέκτορα και δημοσιογράφο Γιαν που περνά μια δεκαετία τοπθετούμενος σε ένα μπακάλικο και επιτηρούμενος στενά, η ροκ μουσική μετατρέπεται σε όχημα διεκδίκησης πολιτικών ελευθεριών. Το πάθος του για «απαγορευμένα» ροκ συγκροτήματα τον οδηγεί μέχρι την φυλακή και ριζοσπαστικοποιεί την πολιτική του συνείδηση και πρακτική.

Η συνομιλία διασκάλου - μαθητή συνεχίζεται στην Πράγα με την αφορμή συνδερίων προ και μετά της σύλληψης του Γιαν και τελειώνει με την «επιστροφή» του Γιαν στο Κέϊμπριντζ πολλά χρόνια ύστερα, όταν ο Καπιταλισμός έχει πλεόν θραμβεύσει στην Τσεχία και οι Rolling Stones ετοιμάζονται για μια μεγάλη συναυλία στην Πράγα.

Οπως πάντα, ο Στόπαρντ μπλέκει διάφορα επίπεδα αφήγησης: η φιγούρα του Syd Barrett ως θεού Πάνα «half god and half goat» που στοιχειώνει το εν ασφυξία Κέιμπριντζ σε συνδιασμό με ποιήματα της Σαπφούς, η εικόνα μιας μπουρζουά οικογένειας διαννοουμένων με τα εσωτερικά τους προβλήματα και αδιέξοδα, ο νεαρός ανυπάκουος που προδίδει τον καθηγητή του, η μάχη για πολιτικές ελευθερίες στην Τσεχία, οι ισχυρές αντιφάσεις ενός κομμουνιστή που παραμένει για πολλά χρόνια στην ορθόδοξη γραμμή αντιμετωπίζοντας συνεχώς τους οικογενειακά και πολιτικά «ανυπάκοους», οι πολλαπλές παιγνιώδεις αλλά και ουσιαστικές αναφορές σε κλασσικά αριστερά και μαρξιστικά επιχειρήματα και θέσεις...όλα αυτά με την ειρωνική αυτοβιογραφική, αυτοαναφορική ματιά ενός πραγματικά φιλελεύθερου και πολιτικά ενεργού διαννούμενου. Στην πορεία του έργου η μουσική συνιστά άλλο ένα ακόμη μέσω έκφρασης των σχυρότατων εντάσεων των χαρακτήρων του Ροκ εντ Ρολ, εντάσει οι οποίες «επιλύονται» στο μετα-ιδεολογικό, μετα-κομμουνιστικό πλαίσιο του 1990. Στην Πράγα του προέδρου Χάβελ επιτέλους λαμβάνει χώρα η πρώτη συναυλία των ρόλινγκ στόουνς και ο Γιαν είναι εκει. Happily ever after....

Υ.Γ :Κανείς μπορεί να ακούσει το Rock And Roll απο το website του bbc radio 3 απο σήμερα και για μα εβδομάδα καθώς την περίοδο αυτή έχει αφιέρωμα στον Τομ Στόππαρντ [την επόμενη κυριακή θα μεταδοθεί το "Ο Ροζεστερν.."]

Τί σχέση έχουν όλα αυτά με τον Λακλάου για τον οποίο μιλούσαμε μέχρι τώρα;
-θα επανέλθω...